Anayasa Mahkemesi'nden İfade Özgürlüğü ve Hakaret Suçuna Dair Emsal Karar: Çetin Koçyiğit Başvurusu

Sosyal medya, günümüz kamusal tartışmalarının en canlı mecralarından biri haline gelmiştir. Fikirlerin hızla yayıldığı bu platformlarda, sert eleştiriler ile hakaret suçu arasındaki sınırın nerede başladığı ve bittiği, hem vatandaşlar hem de hukukçular için önemli bir sorudur. Anayasa Mahkemesi'nin (AYM) 28 Mayıs 2025 tarihli Çetin Koçyiğit kararı, bu hassas dengeye ışık tutan ve gelecekteki davalar için önemli bir yol haritası sunan emsal niteliğinde bir içtihattır.

Olayın Arka Planı ve Yerel Mahkeme Süreci

Karara konu olan olay, 2021 yılında yaşanan bir sel felaketinin ardından, bir gazetecinin sosyal medya üzerinden dönemin ana muhalefet partisi liderini hedef alan ve kendisini "milli güvenlik meselesi" olarak nitelendiren bir paylaşım yapmasıyla başlamıştır. Bir siyasi parti delegesi olan başvurucu Çetin Koçyiğit, gazetecinin bu paylaşımını alıntılayarak "Harbi mal." şeklinde bir yorumda bulunmuştur.

Gazetecinin şikayeti üzerine açılan davada, yerel mahkeme, başvurucunun bu ifadesini hakaret suçu kapsamında değerlendirerek adli para cezasına hükmetmiştir. Mahkeme, başvurucunun eyleminin, muhatabın onur, şeref ve saygınlığını rencide ettiğine karar vermiştir. Başvurucunun ifade özgürlüğünün ihlal edildiği iddiasıyla yaptığı bireysel başvuru ise Anayasa Mahkemesi'nin önüne gelmiştir.

Anayasa Mahkemesi'nin Değerlendirmesi: "İfade Özgürlüğü ve Hakaret" Dengesi

Anayasa Mahkemesi, yerel mahkemenin kararını bozarak, başvurucunun Anayasa'nın 26. maddesinde güvence altına alınan ifade özgürlüğünün ihlal edildiğine hükmetmiştir. Yüksek Mahkeme'nin bu sonuca ulaşırken dayandığı temel argümanlar, ifade özgürlüğü ve hakaret suçu arasındaki dengeyi kurarken dikkate alınması gereken unsurları ortaya koymaktadır:

1. Bağlamdan Koparılamaz İlkesi: AYM, bir ifadenin hakaret olup olmadığını değerlendirirken, ifadenin söylendiği bağlamdan koparılamayacağının altını defalarca çizmiştir. Başvurucunun kullandığı "harbi mal" ifadesi, tek başına ele alındığında kaba ve rahatsız edici olsa da, bir gazetecinin kamusal bir tartışma yaratan ve siyasi eleştiri içeren provokatif bir paylaşımına verilmiş bir tepkidir. Dolayısıyla ifade, bir "karşı eleştiri" niteliği taşımaktadır.

2. Tarafların Konumu ve Eleştiri Sınırları: Kararda vurgulanan bir diğer önemli nokta, eleştirinin yöneltildiği kişinin kimliğidir. AYM, gazetecilerin ve kamusal tartışmalara katılan diğer kişilerin, sıradan vatandaşlara göre daha ağır eleştirilere katlanma yükümlülüğü olduğunu belirtmiştir. Gazeteci olan şikayetçinin, kamuyu ilgilendiren bir konuda başlattığı bir tartışmada, kendisine yönelik sert tepkilere daha fazla hoşgörü göstermesi beklenir.

3. Demokratik Toplumda İfade Özgürlüğünün Rolü: Yüksek Mahkeme, demokratik bir toplumda ifade özgürlüğünün sadece toplumun geneli tarafından kabul gören veya zararsız sayılan düşünceler için değil, aynı zamanda "kırıcı, şok edici veya rahatsız edici" olanlar için de geçerli olduğunu bir kez daha hatırlatmıştır. Kamusal ve siyasi tartışmaların doğası gereği sert ve polemikçi bir üslup içerebileceği, bu tür ifadelerin cezalandırılmasının ise caydırıcı bir etki yaratarak kamusal tartışmaları kısıtlayacağı belirtilmiştir.

Kararın Sonucu ve Önemi

Sonuç olarak Anayasa Mahkemesi, yerel mahkemenin yalnızca kullanılan kelimeye odaklanarak, ifadenin bağlamını, tarafların konumunu ve kamusal tartışmanın doğasını göz ardı ettiğini tespit etmiştir. Mahkemeye göre, adli para cezası, demokratik bir toplumda zorunlu bir toplumsal ihtiyaca karşılık gelmediği için ifade özgürlüğünü ihlal etmiştir. Bu karar, ilk derece mahkemelerine, ifade özgürlüğü ile şeref ve itibar hakkı arasında adil bir denge kurarken daha bütüncül ve bağlama dayalı bir inceleme yapma sorumluluğu yüklemektedir. Bu içtihat, ifade özgürlüğünün korunması adına atılmış önemli bir adımdır ve benzer uyuşmazlıklarda yol gösterici olacaktır.